Tính riêng giao dịch khớp lệnh, tổng giá trị bán ròng của NĐTNN tính từ đầu tháng 2 là 10.6 nghìn tỷ, lớn hơn giá trị mua ròng trong tháng 1 là 5.3 nghìn tỷ. Cộng hưởng tác động từ các yếu tố bên ngoài và bên trong, sự đảo chiều của dòng vốn tại Việt Nam là khá rõ ràng.

ĐTNN không ngừng bán ròng tại TTCK Việt Nam

Thực tế cho thấy sự tương đồng giữa xu hướng bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN) tại Việt nam với xu hướng dòng vốn trên thế giới. Thời gian gần đây, xu hướng bán ròng của NĐTNN vẫn tiếp diễn, thậm chí tăng tốc.

Theo báo cáo mới nhất của SSI Retail Research, tính riêng giao dịch khớp lệnh, tổng giá trị bán ròng của NĐTNN tính từ đầu tháng 2 là 10.6 nghìn tỷ, lớn hơn giá trị mua ròng trong tháng 1 là 5.3 nghìn tỷ. Cộng hưởng tác động từ các yếu tố bên ngoài và bên trong, sự đảo chiều của dòng vốn tại Việt nam là khá rõ ràng.

Dòng vốn qua ETF tuy không bị rút hết nhưng chắc chắn khó lặp lại dòng inflow mạnh như hồi đầu năm. ETF của Vaneck có inflow tương đối tích cực trong tháng 4 nhưng lại bị rút một nửa trong đầu tháng 5.

Ở góc độ tích cực, lượng vốn góp thông qua M&A của NĐTNN trong 4 tháng đầu năm đạt 2.26 tỷ USD, tăng 67% theo năm. Dòng vốn này đóng góp cho sự ổn định vĩ mô nhưng ít có tác động đến xu hướng của thị trường chứng khoán (TTCK).

Đỉnh điểm trong phiên 22/5, chứng trường chứng kiến sự sụt giảm mạnh của các cổ phiếu vốn hóa lớn trên cả 2 sàn HoSE và HNX. Thậm chí những mã thuộc top 10 công ty vốn hóa lớn nhất trên sàn cũng giảm trắng bên mua. Tổng mức vốn hóa HoSE chỉ trong phiên hôm ấy đã "bay hơi" gần 88 nghìn tỷ đồng (tương đương 3,85 tỷ USD), khối ngoại bán ròng khá mạnh với 9 triệu cổ phiếu, tương ứng giá trị 600,47 tỷ đồng.

Top mua/bán ròng phiên 22/5/2018.

Bước sang phiên giao dịch 23/5, mặc dù thị trường khép lại với sắc xanh song khối ngoại vẫn có phiên bán ròng khá mạnh với 4,19 triệu cổ phiếu, tương ứng giá trị 675 tỷ đồng trên HoSE. Tương tự cho phiên hôm nay 24/5, khối ngoại vẫn tiếp tục bán ròng, nhưng áp lực đã giảm dần và chỉ còn 4,32 triệu cổ phiếu, tương ứng 147 tỷ đồng.

Chính việc bán ròng mạnh theo đánh giá của chuyên gia là một trong những nguyên nhân khiến thị trường có thể diễn biến thảm khốc bất cứ lúc nào. Theo vị này, thị trường cận biên bị bán rất mạnh, thể hiện thông qua dòng vốn ETF ở những thị trường này không có một phiên hồi nào từ đầu tháng 3 đến nay. Một số quốc gia mới nổi như Malaysia, Indonexia, Thổ Nhĩ Kỳ, Argentina cũng chứng kiến dòng vốn tháo chạy, điều này làm ảnh hưởng đến quan điểm đầu tư của các quỹ đang đổ tiền vào thị trường Việt Nam.

Cục diện toàn cầu thay đổi, outflow diễn ra trên diện rộng

Trên thế giới, lợi tức trái phiếu của Mỹ đã tăng lên mức cao nhất 5 năm, chạm ngưỡng 3.0259% vào ngày 25/4/2018, đã làm dấy lên nhiều lo ngại về nguy cơ tăng trưởng chậm lại của kinh tế Mỹ. Lợi tức trái phiếu tăng gắn liền với dự báo FED sẽ tăng lãi suất nhanh hơn so với dự kiến. FED chắc chắn sẽ nâng lãi suất vào tháng 6 và quan trọng hơn là tỷ lệ dự báo nâng lãi suất 4 lần trong năm 2018 đã tăng lên trên 40%, mức cao nhất từ trước đến nay.

Cũng như 2 lần trước khi lợi tức trái phiếu Mỹ tăng mạnh (năm 2013 và 2016), chỉ số chứng khoán của thị trường mới nổi đều giảm. Chỉ số MSCI EM Index đã giảm 0.2% kể từ tháng 4 (thời điểm lợi tức trái phiếu tiến sát và vượt 3%) và 6.8% kể từ tháng 2 (thời điểm S&P500 bắt đầu giảm). Khẩu vị rủi ro của giới đầu tư toàn cầu bắt đầu thay đổi kể từ tháng 2, xuất phát từ diễn biến mới tại Mỹ và xu hướng này càng ngày càng thể hiện rõ hơn khi xuất hiện thêm những bất ổn mới, bắt đầu từ chiến tranh thương mại và sau đó là căng thẳng địa chính trị tại Trung Đông.

Hệ quả của xu hướng đó là vào tuần đầu tháng 5, hầu như toàn bộ các nhóm quỹ ở thị trường mới nổi và phát triển đều có outflow. Đặc biệt nhất là nhóm quỹ GEM (global emerging market fund) có outflow tăng lên mức cao nhất 69 tuần. 70 tuần trước đó, tháng 12/2016 là thời điểm Donald Trump mới thắng cử, kéo theo làn sóng rút vốn ồ ạt ở EM.

Ben Bernanke đưa ra tín hiệu chấm dứt QE năm 2013, Donald Trump thắng cử 2016 là 2 cú hích khiến giới đầu tư thay đổi chiến lược phân bổ tài sản theo hướng rút khỏi EM. Tuy nhiên sau đó khi triển vọng FED nâng lãi suất bị đẩy xa hoặc khả năng thực thi chính sách của Donald Trump bị nghi ngờ, dòng vốn lại quay trở lại EM, hay các tài sản rủi ro khác. Riêng năm 2018, không có một cú hích rõ rệt nào mà nó là một quá trình kéo dài với biểu hiện rõ dần của chính sách Donald Trump.

Cá tính, quan điểm và đường lối kinh tế của Donald Trump là rất rõ ràng. Nếu các chính sách của Donald Trump thực sự được thực thi cùng với việc FED nâng lãi suất và bán dần trái phiếu, xu hướng dòng vốn ở các thị trường mới nổi sẽ không sớm đảo chiều giống như đã diễn ra vào năm 2013 hay 2016. Đây là chưa kể đến các rủi ro mới như nguy cơ "hạ cánh cứng" của Trung Quốc do chiến tranh thương mại, lạm phát bắt nguồn từ giá dầu.

Vẫn còn có một số lý do để hy vọng cho EM

Tuy nhiên, trong quá khứ đã có nhiều thời điểm lợi tức trái phiếu Mỹ cao hơn 3%, FED nâng lãi suất liên tục nhưng không kéo theo suy thoái. Chỉ khi điều kiện kinh tế thuận lợi FED mới nâng lãi suất và tăng trưởng kinh tế Mỹ sẽ kéo theo tăng trưởng của toàn cầu. Tăng trưởng mới là sức hút lớn nhất với dòng vốn như đã từng thể hiện vào tháng 1/2018.

Trong khó khăn sẽ luôn có hy vọng, nhưng khó khăn là điều đang hiện diện, hy vọng là điều có thể xảy ra trong tương lai. Trước mắt, nhóm thị trường EM sẽ phải đối mặt với 1 khó khăn không nhỏ và có thể kéo dài hàng tháng trước khi những diễn biến mới (khó biết trước) làm thay đổi cục diện. Khó khăn này sẽ không loại trừ một quốc gia nào. Giá dầu tăng sẽ làm nước Nga hưởng lợi, nhưng dòng vốn tại Nga đã bị rút 3 tuần liên tiếp và outflow tuần gần nhất là cao nhất 44 tuần.

Bên cạnh đó, căng thẳng Trung Quốc với Mỹ thời gian qua đã gián tiếp tác động đến dòng vốn. Theo SSI, rất có thể Trung Quốc đã dùng các quỹ ở nước ngoài để chuyển tiền về nước. Nhìn chung, tác động của căng thẳng thương mại Mỹ - Trung cho dù không trực tiếp ảnh hưởng đến dòng vốn tại 2 quốc gia này nhưng lại đang tạo ra nhiều biến số mới làm gia tăng rủi ro chung.